Heeft uw organisatieleerstoornissen? Dit is de aansprekende en prikkelende titel van een hoofdstuk in Peter Senge’s beroemde boek ‘De vijfde discipline’. Uit het onderzoek van Arie de Geus is naar voren gekomen dat de gemiddelde levensduur van de grootste industriële ondernemingen minder is dan 40 jaar. Volgens Senge komt dit omdat organisaties niet goed kunnen leren. Dit heeft te maken met de wijze waarop ze ontworpen zijn en geleid worden. de belangrijkste reden is echter de wijze waarop mensen hebben leren denken en met elkaar omgaan. Deze zienswijze leidt volgens hem tot fundamentele leerstoornissen. Hoog opgeleide en ambitieuze medewerkers en adviseurs doen vaak hun uiterste best om de problemen op te lossen. In de praktijk blijken de oplossingen niet of nauwelijks te werken. Het is van cruciaal belang om inzicht te hebben in deze leerstoornissen. Senge onderscheidt er zeven:
1. ik ben mijn positie
Mensen verwarren hun positie met hun identiteit. Als zij zich uitsluitend bekommeren om hun eigen positie voelen ze weinig verantwoordelijkheid voor de resultaten die het gevolg zijn van de wisselwerking van alle posities.
2. De vijand zit buiten
Mensen hebben de neiging om de schuld buiten zichzelf te zoeken als er iets misgaat.
3. De illusie van het heft uit handen geven
Managers roepen graag dat medewerkers het heft in eigen hand moeten nemen wanneer zich een moeilijk probleem voordoet. Maar mensen kunnen pas echt oplossend zjin als ze beseffen wat hun eigen bijdrage is aan deze problemen.
4. De fixatie op gebeurtenissen
Dit is een conditionering waarbij mensen denken dat er voor iedere gebeurtenis een duidelijke oorzaak moet zijn. De achterliggende oorzaken worden meestal niet herkend.
5. De parabel van de gekookte kikker
Mensen blazen vaak problemen op omdat ze geen tijd nemen om op subtiele gebeurtenissen te letten en deze in zich op te nemen.
6. Het bedrieglijke leren door ervaring
Mensen leren het best door ervaring, maar de gevolgen van belangrijke beslissingen worden meestal pas (veel) later duidelijk.
7. De mythe van het managementteam
In veel organisaties wordt van het managementteam wordt verwacht dat zij samen de complexe, functie overschrijdende zaken regelen die van levensbelang zijn voor de organisatie. Bij tegengestelde belangen wordt vaak de schijn opgehouden van een hecht team dat vaak leidt tot verwaterende compromissen. De meeste bedrijven versterken dit probleem door die mensen te belonen die het beste hun meningen weten te verdedigen, niet diegenen die zich goed kunnen verdiepen in complexere zaken. Het gevolg hiervan is dat organisaties zich op den duur zelf uithollen. En wordt er niet meer gekeken naar zaken die er echt toe doen.
Alleen levende wezens leren. Arie de Geus